مدرسه کسب و کار متخصصین
مقدمه
ورود به دوره نوجواني با تحولات بسيار عميقي از نظر زيستي- رواني و اجتماعي همراه است كه موجب بهم خوردن تعادل و توازن جسماني و رواني آنان شدهکه به عنوان دوران بحران، طوفان، استرس، دوره زايش دوباره، هويت طلبي ياد كرده اند. عدم تعادل و بي ثباتي عاطفي يكي از بارزترين ويژگيهاي دوره نوجواني ميباشد و اين در حاليست كه بسياري از آسيب هاي رواني در دوران بزرگسالي ادامه مشكلات دوران كودكي و نوجوانی است . در این دوران ممکن است بنا به دلایل مختلفی از جمله تکامل جسمی و جنسی، احساسات افراطی، جستجوی هویت، ترس از مسئولیتپذیری، دلهره ورود به دانشگاه یا انتخاب مشاغل و برخی مسائل دیگر تحت فشارهای روانی زیادی قرار گرفته و به شدت در معرض آسیب روانی باشند . در حقیقت عدم سلامت روانی از پیشرفت وی و همچنین توانایی انجام اعمال و وظایفی که بر عهده دارد جلوگیری کرده و خود میتواند سلامت جامعه را مختل و منجر به عواقب نامطلوب بعدی شود.. شیوع اختلالات روانی در دوره پیش از نوجوانی بسیار نادر بوده و در هر دو جنس تفاوتی ندارد در حالیکه در دوره نوجوانی با شیب بسیار تندی رو به فزونی رفته و در این میان دختران نسبت به پسران از شیوع بالاتر اختلال روانی برخودار بوده که نسبت به عوامل مختلف روانی و اجتماعی آسیبپذیرتر هستند.
بیان مسئله
استرس، افسردگی و اضطراب از شایعترین اختلالات در این دوران بوده که این سه اختلال با یکدیگر مرتبط میباشند . اهمیت بررسی و پیشگیری این اختلال در دوران کودکی و نوجوانی به دلیل تعامل منفی آن با جریان تحول بهنجار و احتمال اثرات عمیق آن بر جریان تحول تحول و رشد یافتگی بسیار برجسته است. وجود اختلالات روانی در این دوره علاوه بر مشکلاتی که در زمینه بهداشت و سلامت جامعه، با پیامدهای جدی دیگری از جمله اختلال در روابط اجتماعی، ضعف در عملکرد مدرسه، نارضایتی از تصویر ذهنی، نارضایتی از خود، خشونت گرایی، گرایش به خودکشی، مصرف مواد مخدر و بیماریهای جسمی مانند سندرم متابولیک، درد مزمن همراه است . پژوهشها نشان میدهند که عدم تشخیص و درمان به موقع این اختلال مشکلات جدی برای جامعه و فرد در پی خواهد داشت . زیرا اگر این اختلال درمان نشود تا دوران بزرگسالی تداوم مییابد . از عوامل اجتماعی موثربر افسردگی که به ویژه پژوهشگران ایرانی آن را پیگیری کردهاند میتوان به موارد زیر اشاره کرد: پرخاشگری والدین، مقررات تنبیهی و محرومیت، اختلافات زناشویی و سپر بلا قراردادن با طرد کودکان در خانواده، تغییرات محیطی و بحرانهای خانوادگی معنیداری زندگی ، وجود طرحواره منفی در نوجوان که بیشتر باعث تداوم افسردگی میشود ، فقدان توانایی حل مساله افت تحصیلی، جنسیت (با شیوع بیشتر در جنس مونث) ، فقدان حمایت اجتماعی و خانوادگی (فرزندان شهدا) به ویژه برای پسران که باعث احساس ناامنی در کودکان میشود فقدان حمایت اجتماعی و خانوادگی (کودکان بی سرپناه) محیط تربیتی به ویژه نقش مادران افسرده ، وجود بیماریهای جسمی، نوع رشته تحصیلی (شیوع افسردگی در بین دانشآموزان علوم انسانی)، نزاع خانوادگی، حجم خانواده، نحوه برخورد اولیا مدرسه، ناامیدی از قبولی در کنکور، گرایشهای مذهبی (کسانی که گرایش مذهبی قویتری دارند کمتر افسرده میشوند). بسیاری از کودکان مهارتهای اجتماعی مناسب را کسب ننموده و این امر منجر به توسعه مشکلات روان شناختی نظیر برقراری ارتباط ناموفق با همتایان، عملکرد نامناسب تحصیلی، عدم شرکت در فعالیتهای جانبی و انزوا، طرد شدن توسط همتایان، اضطراب، افسردگی و عصبانیت در دوران کودکی و سنین بالاتر خواهد بود. تبعات و پیامدهای برخورداری از سطوح نامناسب مهارتهای اجتماعی منجر به فقدان سلامت رفتاری و اجتماعی مناسب در دوران بزرگسالی خواهد بود. نتایج مطالعات در این زمینه بیانگر آن است که گروههایی نظیر مبتلایان به سوء مصرف مواد و زنان قربانی خشونت خانگی از مهارتهای اجتماعی کافی در حوزههای نظیر سرپرستی تنش و فشارهای عصبی، انجام فعالیتهای معمول، شغل یابی و مدیریت مسائل مالی برخوردار نبوده و بر این اساس نیازهای سلامت روانی و اجتماعی در این افراد باید مد نظر قرار گیرد. به طور کلی کشور ایران جزءکشورهای جوان و در حال توسعه محسوب میشود، که تعداد زیادی از جمعیت آن را دانش آموز تشکیل میدهند. خصوصا دانشآموزان مقطع متوسطه دوره حساس جوانی را سپری میکنند. توجه به نیازهای بهداشتی نوجوانان بخصوص نیازمندیهای بهداشت روانی این نسل، از اولویتهای برنامههای توسعه بهداشت کشور است.
هدف اصلی طرح
تربیت دانشآموزانی متفکر، اجتماعی، معتقد، روشن فکر، ریسکپذیر، متعادل و خلاق که به عنوان یک شهروند هویت ملی و فرهنگی خود را شناخته و دارای بصیرت اجتماعی هستند. متعهد به موازین انسانی و اخلاقی بوده که قابلیت تاثیر گذاری در همه ابعاد جامعه و اقتصاد کشور را دارا هستند.
اهداف جزئی طرح
- آموزش والدین دانشآموزان و آگاه سازی آنان.
- آموزش معلمین.
- آموزش و پرورش دانشآموزان که به ترتیب ذیل میباشد
- توسعه مهارتهای فردی:
- مسئولیتپذیری
فرد باید در حیطه وظایف محوله خود مسئولیت پذیر بوده و در پیشبرد اهداف سازمانی / شخصی خود کوشا باشد آنچه که در حوزه کسب و کار های امروزی به عنوان خلائی موثر دیده می شود
- خود کنترلی
در مواجه با شرایط مختلف شخص باید بتواند تا از این مهارت در جهت اخذ تصمیم صحیح در زمان مناسب را داشته باشد این بخش به تقویت مهارت کنترل فردی در شرایط روحی روانی مختلف می پردازد
- تغییر پذیری
با توجه به ایجاد تغییرات در اهداف کوتاه مدت سازمان ها و مجموعه های در حال پیشرفت فرد باید قابلیت تطبیق با شرایط جدید را داشته باشد
- خود آگاهی و خود شناسی (PQ)
شخص باید در مورد قابلیت ها و مهارت های خود شناخت کافی را داشته باشد تا در جهت استفاده و بکارگیری در حوزه فعالیتی خود اقدام کند در این بخش فرد راهکارهای خودشناسی را درک می کند .
- خود ارزیابی
در این بخش شخص آموزش می بیند که نسبت به عملکرد خود امتیازی قائل شود و این مشخص کننده درجه کیفی و سطح فعالیتی آن فرد در حوزه کاری خود می باشد
- خود انگیختگی
در بسیاری از موارد دیده شده که با دلسردی از موضوعی و دست برداشتن از آن کارها مسکوت مانده و در اغلب موارد از بین میروند در این بخش به ریشه یابی و حل این موارد پرداخته می شود تا حس خود انگیختگی فردی در تلاش برای ادامه روند فعالیتی تقویت گردد .
- تاب آوری (AQ)
تاب آوری بخش مهمی از حفظ روند فعالیتی فرد را تضمین میکند که در بخش های مختلف کسب و کارهای نوین به عنوان عنصر کلیدی از آن یاد می شود
- شنیداری و گفتاری
قطعا استفاده درست از حواس فردی که مهمترین آنها در کسب و کار شنیدار و گفتار می باشد می تواند تاثیر بسزایی در پیشبرد اهداف شغلی داشته باشد که در این بخش به ایجاد تعامل موثر میان این دوبخش می پردازیم.
- هوش مالی (FQ)
با توجه به عدم ارائه دانش مالی علمی و عملی در خانواده ها و مراکز آموزش و با توجه به پیشرفت های شگرف کسب و کار های امروزی و آینده شغلی افراد یادگیری این امر بسیار ضروری می باشد هوش مالی متشکل از عملیاتی علمی و عملی است که درآن به شخص نحوه صحیح استفاده ازآن آموزش داده می شود .
- توسعه مهارتهای اجتماعی:
- مسئولیتپذیری اجتماعی
توانایی بروز خود به عنوان یک عضو دارای حس همکاری، موثر و سازنده در گروه. مسئولیت پذیری اجتماعی، شایستگی است که فرد را قادر می سازد مراقب تلاش های کاری خود باشد و در راه علائق دیگران و گروه هایی خدمت کند که خارج از حیطه نیازهای فردی، اهداف، و نگرانی ها قرار گیرند.
- بینش اجتماعی
یکی ازضروریات اصلاح جوامع ورفتارها وارتقای اندیشه هاایجادرویه اصلاحی ازجزء به کل می باشدبه این مفهوم که به همان میزان که حساسیت های فردی،آگاهی های فردی واجتماعی افراد یک جامعه درخصوص مسایل روزمبتلابه یبشترگردد،تاثیرات شگرف آن رادرکلیات به وضوح خواهنددید.یکی ازنکات منفی موجوددرشرایط کنونی ،علی رغم فشارهای اقتصادی،برخی ضعف ها درحوزه برنامه ریزی این حوزه ،ضعف درنگرش اجتماعی ،ازیک سووریشه درمطالعات مبنایی و ازسوی دیگرتحلیل صحیح ازساختاروضع موجودمی باشد.دراین رهگذربالحاظ ودقت نظردراین حوزه بایدتلاش درجهت بهینه سازی امورحرکت نمود.
- هوش فرهنگی (CQ)
مفهوم هوش فرهنگي براي نخستين بار توسط ايرلي و انگ از محققان مدرسه کسب و کار لندن مطرح شد. اين دو، هوش فرهنگي را قابليت يادگيري الگوهاي جديد در تعاملات فرهنگي و ارائه پاسخهاي رفتاري صحيح به اين الگوها تعريف کردهاند.
- همکاری و روحیه کار گروهی
یکی از بزرگترین عوامل تعیین کننده موفقیت کسب و کارها، توانایی عملکرد اعضای آنها به عنوان تیم است. با افزایش رقابت میان کسب و کارها، تشویق روحیه خلاقانه در محل کار برای افزایش تولید و بهره وری و ایجاد ارتباطی سالم میان کارکنان، از مواردی است که برای افراد تفهیم می شود.
- بینش روانشناختی
بینش روانشناختی در پردازش اطلاعات و حل مسئله به فرد کمک شایانی میکند . این دیدگاه در پی تبیین رفتار از راه مطالعه شیوههایی است که شخص به اطلاعات موجود توجه میکند، آنها را تفسیر میکند، و به کار میبرد.
- حساسیت اجتماعی
در هر جامعهای کمابیش رفتارهای ناهنجار و خلاف اخلاق و قانون وجود دارد و طبعا جامعهای بدون وجود اینگونه رفتارها دیده نمیشود. در این میان در برخی جوامع به هر دلیل چنین رفتارهایی بیشتر است و باید برای کاهش آن فکری کرد و برنامهای داشت، اما ارائه چنین فکر و برنامهای مستلزم وجود حساسیت است. اگر حساسیتی در برابر مشاهده این رفتارها نباشد، طبعا جامعه گامی را برای اصلاح آن رفتارها برنمیدارد.
- روابط اجتماعی
روابط اجتماعی یک واژه فراگیر بوده و شامل سیاست اجتماعی و مدیریت اجتماعی است که هر دو با زمینههای علوم سیاسی و علوم اقتصادی پیوند نزدیکی دارند. در این بخش مباحث اجتماعی عموماً آشکارا مورد توجه قرار میگیرند.
- حل مساله اجتماعی
کودکان در آینده باید توانایی تشخیص درست ها و غلط های اجتماع خود را داده و نسبت به آن رفتار معقولانه ای داشته باشند و با توجه به روند اجتماعی جایگاه خود را بشناسند.
- هوش اخلاقی (MQ)
یكي از ابعاد رشد و تحول ، كه از دوران كودكي تا سال هاي بزرگسالي ،در كنار ديگر ابعاد رشد شكل مي
گيرد،رشد اخلاقي كودكان است. وقتي مردم درباره رشد اخلاقي صحبت مي كنند، آنها به رفتار و نگرش
هاي خودشان نسبت به ساير مردم در جامعه اشاره دارند،به عبارتي آنها به پيروي ما از هنجارهاي اجتماعي
،مقررات و قوانين ،عرف و آداب و رسوم توجه مي كنند .البته به زبان ساده و در مورد كودكان ،ما توانايي آنها
را در تمايز درست از غلط توصيف مي كنيم .
- توسعه مهارتهای تحصیلی:
- تنظیم و برنامه ریزی مطالعه
طالعه بخش مهمی از موفقیت تحصیلی است. اما گاهی اوقات پیدا کردن وقت کافی برای مطالعه، سخت به نظر میرسد. مخصوصا خواندن بخشهایی که به مرور بیشتری نیاز دارند. یکی از راههای مطمئن برای موفقیت در مطالعه، داشتن یک برنامه ریزی درسی منسجم است. یک برنامهی درسی مناسب میتواند راهگشا باشد، حتی اگر انجامش خیلی از آن چیزی که ما فکر میکنیم سختتر به نظر برسد. شما نهتنها باید بر اساس اولویت مطالب برنامهریزی کنید، بلکه باید آنقدر هوشمندانه عمل کنید که از مسئولیتهای دیگرتان در قبال خانواده و دوستان غافل نشوند
- نوشتاری
نوشتن برقراري ارتباط و انتقال، اطلاعات و عقايد از طريق نظامي، از نشانههاي نوشتاري است يعني نوشتن يك آفرينش و خلاقيت است كه در يك طرف آن خلق افكار وانديشهها و در طرف ديگر خلق و نظم بخشي اين انديشهها در قالبهاي زباني مورد نظر است.
- یادداشت برداری
یکی از مهارت های پیگیری پیوسته امور یادداشت برداری است که نقش مهمی در نظم و ایجاد ساختار کاری می باشد
- یادگیری و شیوههای مطالعه
یکی از شرایط اساسی مطالعه ، تمرکز حواس است و انتخاب صحیح شیوه مطالعه. معمولاً دانش آموزان ، والدین یا معلمین از عدم تمرکز حواس شاگردان شکوه می کنند و همین امر باعث ایجاد افت تحصیلی در بین دانش آموزان است با ارائه راهکارهای کاربردی می توان این امر را به درستی حل کرد.
- حافظه و مدیریت آن
مدیریت حافظه از مبانی و مفاهیم اساسی تسلط بر امور محوله و وظایف برنامه ریزی شده است که با هر خللی در این امر روند کاری بر هم می خورد مدیریت صحیح و طبقه بندی موارد از جمله مفاهیم مهم این مهارت است
- آماده سازی برای آزمون
آزمون برای دانش آموزان کشور ما معنا و مفهومی اساسی دارد و از اهمیت ویژه ای برای این گروه برخوردار است اما جدا از محتوای آزمون آمادگی برای قرارگیری در شرایط آزمون نیز پر اهمیت است این مهارت در دوره های مختلف برای فرد بسیار مفید و کاربردی خواهد بود .
- توسعه مهارتهای فکری:
- مدیریت زمان
عمل یا فرایند طراحی بهکارگیری کنترل آگاهانه بر روی زمانی است که صرف فعالیتهای مشخص میشود، به خصوص به منظور افزایش اثر بخشی، کارایی یا باروری میشود.
در طول تاریخ، زمان و ابعاد مختلف آن، مورد توجه انواع تمدنها بوده و امروزه این توجه بیش از پیش وجود دارد. به گونهای که فناوریهای نو، محیطی فراهم آوردهاند که تقریباً در کوتاه مدت میتوان به اطلاعات بیشماری دسترسی پیدا کرده و کارها را بسیار سریع تر و آسان تر از پیش انجام داد. با این وجود، تمایل سرعت عمل در انجام کارها روز به روز بیشتر میشود؛ لذابا چنین تمایلی این احساس در افراد به وجود میآید که از زمان عقب مانده نمیتوان طور مؤثر بهرهمند شد این مهارت در بهبود عملکرد زمانبندی فرد تاثیر بسزایی دارد .
- هدف گذاری
هدف گذاری امر قدرتمندی است، چراکه شما را متمرکز میکند، رؤیاهایتان را شکل میدهد و این توانایی را در اختیارتان میگذارد تا خودتان را برای اقدامات دقیقی پروش بدهید که برای رسیدن به خواستههایتان لازم است.اهداف اهمیت دارند، چون باعث رشد ما در مسیری میشوند که پیش از این تجربه نکردهایم و برای رسیدن به اهدافمان باید روزبهروز خودمان را پرورش دهیم و بهتر شویم.
- تفکر انتقادی/ خلاق/ عملی
اندیشه انتقادی یعنی درست اندیشیدن در تلاش برای یافت آگاهی قابل اعتماد در جهان. این روش شامل فرایندهای ذهنی تشخیص، تحلیل و ارزیابی دادهها است. به بیانی دیگر، هنر اندیشیدن پیرامون اندیشیدن خودتان درحالیکه شما میخواهید اندیشهتان را بهتر، روشنتر، دقیقتر، یا قابل دفاعتر بنمایید.
- تصمیم گیری
شاید اختصاص یک درس به تعریف تصمیم گیری کمی عجیب به نظر برسد.
همهی ما میدانیم که تصمیم گیری چیست. درسهای تصمیم گیری را هم به امید بهبود قدرت تصمیم گیری میخوانیم و پیگیری میکنیم.شاید اگر در فضای آموزش و یادگیری نبودیم، به تعریف دقیق حد و مرز تصمیم گیری نیازی نداشتیم اما اکنون باید بدانیم که در درسهای تصمیم گیری دقیقاً چه چیزی را جستجو کنیم و نیز چه انتظاراتی را نمیتوانیم از این مهارت داشته باشیم.
- حل مساله
حل مسئله بخشی از تفکر است. حل مسئله که پیچیدهترین بخش هر عملیات فکری تصور میشود، به عنوان یک روند مهم شناختی تعریف میگردد که محتاج تلفیق و مهار یک سری مهارتهای بنیادین و معمولی است حل. مسئله وقتی مطرح میشود که یک موجود زنده یا یک سامانهٔ هوش مصنوعی نداند که برای رفتن از یک موقعیت به موقعیت دیگر باید چه مسیری را بپیماید. این نیز خود بخشی از روند یک مسئله بزرگتر است که یافتن مسئله و شکلدهی مسئله بخشی از آن میباشد.
- توسعه مهارتهای شغلی:
- مهارتهای فنی اولیه
مهارت های فنی به آن دسته از مهارت ها گفته می شود که کنجکاوی، دقت نظر، ابتکار، آموزش و رفع مشکل اجزاء اصلی آن را تشکیل می دهد. در مهارت های فنی فرد هر روز در حال کسب تجربه، یادگیری، نوآموزی و در عین حال تجربه اندوزی است و به سمت تعالی حرکت می کند.
- هدف گذاری شغلی
پیشرفت شغلی بهمعنای هدفگذاری و حرکت مداوم بهسوی اهداف است. اهداف شغلی، برنامههای عینی مشخصی هستند که نشان میدهند نهایتا بهدنبال رسیدن به چه نقطه و جایگاه کاری است. تعریف اهداف شغلی، گامی دشوار در راه رسیدن به موفقیت است؛ زیرا فقط فرد بازیگران این بازی نیست و افراد دیگری مانند کارفرما و سایر ذینفعان موجود در محیط کار نیز نقشهایی برعهده دارند.
- شغل یابی
شُغل یا پیشه فعالیتی منظم است که در ازای دریافت پول انجام میشود. یک فَرد عموماً یک شغل را با کارمندی، داوطلبی، یا شروع کسبوکار آغاز میکند. مدتزمان یک شغل میتواند از یک ساعت (درمورد کارهای خاص) تا تمام طول عمر (مثلاً درمورد برخی قاضیها) به درازا بکشد. اگر یک فرد برای نوع مشخصی از شغل تربیت شده باشد، بدان حرفه یا پیشه میگویند. مجموعه شغلهای یک فرد در طول زندگی، سوابق شغلیِ آن فرد را تشکیل میدهد و در نتیجه شغل یابی صحیح مهمترین رکن در زندگی هر فرد است.
- مدیریت و برنامه ریزی شغلی
برنامه ریزی کاری، فعالیت سختی و کاری ترسناک که به تعویق انداخته شود نیست، بلکه فعالیتی رهایی بخش و ارضا کننده است؛ فعالیتی که کمک می کند به اهداف مان دست پیدا کنیم یا خودمان را آماده تغییر و شروع برنامه ریزی برای یک کار جدید کنیم. برنامه ریزی کاری باید تجربه ای مثبت، مفید و رضایت بخش باشد.
- رهبری
رهبری بهعنوان «فرایند تأثیر اجتماعی که یک شخص میتواند کمک و حمایت دیگران برای انجام یک وظیفه عمومی را برآورد» توصیف شدهاست، اگرچه تعاریف جایگزین نیز برای رهبری وجود دارد اما این عمومی ترین تعریف آن است در نیجه مهارت هدایت بر گروه های چند نفری از اهمین بسزایی در بقای آن مجموعه برخوردار است.
- رضایت شغلی
به واکنشهای شناختی، عاطفی و سنجشی افراد، نسبت به شغلشان اطلاق میگردد. عوامل مهم در رضایت شغلی شامل دو گروه عوامل میباشند که توسط زنجیرهای از پژوهشهای مختلف مشخص شدهاند. یک گروه شامل عوامل سازمانی و گروه دیگر شامل عوامل شخصیتی میباشد. از عوامل سازمانی میتوان به سیستم پاداش، کیفیت شخصی پایگاه و ارشدیت، عزت نفس بالا، خوش بین بودن، رضایت از زندگی و عوامل ژنتیکی اشاره کرد. عواملی که بر رضایتمندی شغلی تأثیر میگذارند را میتوان به عوامل درونی و عوامل بیرونی تقسیم نمود. عوامل بیرونی به نوبه خود شرایط کاری و مناسبات بین شخصی در کار تقسیم میشود. این مهارت از پیچیدگی های کاربردی برخوردار است که به فرد انتقال می یابد .
- توسعه مهارتهای روحی:
- هوش معنوی (SQ)
این هوش برخلاف هوش عقلانی که کامپیوترها هم از آن بهره مندند و نیز هوش عاطفی که در برخی از پستانداران رده بالا دیده می شود، خاص انسان است. زوهار و مارشال هوش معنوی را یک بعد جدید از هوش انسانی معرفی کردند و به نظر آنها هوشنهایی است و برای حل مسائل مفهومی و ارزشی استفاده می شود. هوش معنوی زمینه تمام آن چیزهایی است که ما به آنها اعتقاد و باور داریم. سوال های جدی در مورد اینکه از کجا آمده ایم، به کجا می رویم و هدف اصلی زندگی چیست، از نمودهای هوش معنوی است.
- عزت نفس
عزت نفس عاملی مهم و کلیدی در رشد و نمو شخصیت فردی یک انسان است که با حفظ و پرورش صحیح آن می توان در پرورش استعداد ها و فرآیند ها در طول زندگی بسیار موثر واقع شد .